BNS) TRẦN NHẬT DUẬT (Ất Mão 1255 - 1330), Hiệu Chiêu Văn Vương, con trai thứ 6 của vua Trần Thái Tông. Trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ hai 1285, ông được giao trấn thủ Quy Hóa - Tuyên Quang, trước thế mạnh của giặc ông đã khôn khéo chỉ huy cuộc lui binh chiến lược, vượt vòng vây của quân Nguyên về hội quân đúng hẹn với Hưng Đạo Vương ở Vạn Kiếp chuẩn bị cho cuộc tổng phản công chiến lược. Sau một thời gian tránh thế mạnh của địch, dùng kế vườn không nhà trống ở kinh thành Thăng Long và các vùng lân cận khiến quân Nguyên bị thiếu lương thảo, quân Trần bắt đầu phản công. Trần Nhật Duật đảm nhiệm chỉ huy trận đại chiến ở Cửa Hàm Tử tháng 4-1285. Chiến thắng Hàm Tử Quan là một trong những trận đánh nổi tiếng trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên - Mông và trong cả lịch sử Việt Nam. Ông làm quan qua bốn đời vua Trần, mất năm 1330 thọ 75 tuổi. Đền thờ ông hiện được lập ở nhiều nơi như Hà Nội, Thanh Hóa, Phú Thọ.

PHẠM NGŨ LÃO (Ất Mão 1255 - 1320), quê ở làng Phù Ủng, huyện Đường Hào (Hưng Yên). Ông là một trong ba hổ tướng lừng danh của Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn (Phạm Ngũ Lão, Yết Kiêu, Dã Tượng). Trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên - Mông lần thứ hai năm 1285, ông cùng với Trần Quang Khải tiến đánh Chương Dương, Hàm Tử, đập tan đội binh thuyền khổng lồ của quân Nguyên chiếm đóng Thăng Long. Sau đó, Phạm Ngũ Lão được lệnh mang 3 vạn quân phục kích đánh địch ở Vạn Kiếp, chặn đường địch rút chạy lên biên giới phía bắc. Trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ ba, Phạm Ngũ Lão cùng các tướng bày trận phục kích đường rút lui của giặc trên sông Bạch Đằng, trong trận này quân nhà Trần bắt sống các tướng giặc Phàn Tiếp, Áo Lỗ Xích, Ô Mã Nhi. Phạm Ngũ Lão tiếp tục truy kích cánh quân của Thoát Hoan trên đường bộ. Phạm Ngũ Lão đã bốn lần cất quân đi trừng phạt sự xâm chiếm, quấy nhiễu của quân Ai Lao, hai lần Nam chinh đánh thắng quân Chiêm Thành. Ông mất năm 1320, thọ 65 tuổi. Đền thờ ông được lập ngay tại làng Phù Ủng quê nhà.

NGUYỄN HỮU DẬT (Quý Mão 1603 - 1681), sinh ở Thăng Long, nhưng định cư tại huyện Phong Lộc - Quảng Bình. Ông là một trong ba danh tướng trụ cột của các chúa Nguyễn ở Đàng Trong (Đào Duy Từ, Nguyễn Hữu Tiến, Nguyễn Hữu Dật). Bằng tài năng thao lược quân sự của mình, ông đã giúp cho các chúa Sãi, chúa Thượng (1635 - 1648), chúa Hiền (1648 - 1687) đánh thắng các đợt tấn công của quân Trịnh ở Đàng Ngoài và cùng với Đào Duy Từ tổ chức xây Lũy Nhật Lệ (lũy Thầy). Sau khi Đào Duy Từ mất, ông tiếp tục xây dựng thêm lũy Trường Dục, Trường Sa để giữ vững Đàng Trong. Đồng thời ông cũng là người trực tiếp chỉ huy quân binh mở mang cương thổ đất nước về phía Nam, khai địa lập ấp cho vùng đồng bằng sông Cửu Long hiện nay. Ông mất năm 1681, thọ 78 tuổi. Đền thờ của ông ở Quảng Bình được gọi là Đền Tỉnh Quốc Công, còn ở Chợ Mới - An Giang gọi là Dinh Ông Chưởng. Bài vị của ông cũng được thờ trong Thái Miếu nhà Nguyễn ở Huế.

HOÀNG VĂN THÁI (Ất Mão 1915 - 1986), tên thật là Hoàng Văn Xiêm, quê ở xã Tây An, Tiền Hải, Thái Bình. Ông là một trong 34 chiến sĩ đầu tiên của đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân và là một trong 9 thiếu tướng được phong đầu tiên của QĐNDVN tháng 1-1948. Tham gia hầu hết các chiến dịch lớn nhỏ trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, đến tháng 1-1980 ông được phong quân hàm đại tướng. Ông được Nhà nước cử giữ các chức vụ trọng yếu trong Đảng, quân đội: Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Ủy viên thường vụ Đảng ủy quân sự Trung ương, Tổng tham mưu trưởng quân đội nhân dân Việt Nam, Tư lệnh Bộ tư lệnh miền Nam, Phó bí thư Quân ủy miền, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, đại biểu Quốc hội. Ông được Đảng và Nhà nước tặng thưởng nhiều huân chương cao quý, trong đó có Huân chương Hồ Chí Minh.

HOÀNG SÂM (Ất Mão 1915 - 1968), tên thật là Trần Văn Kỳ, quê ở làng Lệ Sơn, xã Lê Lợi, Tuyên Hóa, Quảng Bình. Tham gia Cách mạng từ năm 1928, làm liên lạc cho ông Thầu Chín (Bác Hồ) tại Thái Lan. Ông là đội trưởng đầu tiên của Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân, là một trong 9 vị thiếu tướng được phong đợt đầu tiên của QĐNDVN tháng 1-1948. Tổng khởi nghĩa tháng 8-1945, ông chỉ huy đánh Nhật ở Bắc Kạn, Thái Nguyên bảo vệ khu giải phóng Cao, Bắc, Lạng, Thái, Hà, Tuyên. Sau trận đánh Thái Nguyên ông đưa đơn vị về Vĩnh Yên tiêu diệt lực lượng Quốc dân Đảng phản động. Kháng chiến chống Pháp, ông làm Chỉ huy trưởng mặt trận Tây Tiến, khu trưởng chiến khu II, chiến khu III, là đại biểu Quốc hội các khóa II và III. Năm 1951 -1953, ông là phái viên của Bộ tham gia chiến dịch với các đại đoàn 312, 304. Sau làm Đại đoàn trưởng 304, Chỉ huy trưởng mặt trận Trung - Lào. Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, ông tiếp quản Hải Phòng. Cuối năm 1955, ông làm Tư lệnh quân khu Tả Ngạn, sau đó làm Tư lệnh quân khu Hữu Ngạn, Tư lệnh quân khu III. Tháng 12-1968, ông hy sinh tại chiến trường Bình Trị Thiên. Ông đã được Nhà nước trao tặng nhiều huân huy chương, trong đó có Huân chương Hồ Chí Minh.