- Vào ngày 9/4/1945, các tù nhân của trại chết Buchenwald gần Weimar, Đức đã gửi một thông điệp qua đài phát thanh để thông báo cho nhóm Đồng minh rằng Đức Quốc xã đã buộc họ phải sơ tán khỏi trại đồng thời kêu gọi sự giúp đỡ.

Sau khi nhận được những cam kết giúp đỡ từ phía Quân đoàn 3 của Mỹ, họ đã tấn công các chòi canh để tiêu diệt các lính gác ở đó bằng các loại vũ khí mà họ thu thập được từ năm 1942. Một số người Mỹ đã đến Buchenwald vào ngày 11/4 năm đó để giải thoát cho 21.000 tù nhân.

Từ sự kiện ấy, vào năm 1995, Liên Hợp Quốc đã quyết định lấy ngày 11/4 làm Ngày Giải phóng các Trại Tập trung.

Một ngày lễ khác liên quan đến sự kiện này là Ngày Liệt sỹ Holocaust (nạn sát hại người Do Thái thời Hitler). Đây là lễ kỷ niệm ngày giải phóng trại tập trung ở Auschwitz-Birkenau, được tổ chức vào ngày 27/1 hàng năm.

Thế kỷ 20 có thể được coi là thế kỷ đẫm máu nhất trong lịch sử loài người khi mà chỉ trong vài năm đã có hàng triệu người bị sát hại trong các trại tập trung của Đức Quốc xã.

Tuy nhiên, sẽ là sai lầm khi đổ lỗi cho Đức Quốc xã là kẻ khởi xướng ý tưởng dựng các trại tập trung bởi các trại có hình thức tương tự đã xuất hiện từ cuộc Nội chiến của Mỹ năm 1861-1865. Cụm từ trại tập trung đã xuất hiện trong suốt Cuộc chiến Boer (1899-1902) khi những trại kiểu này được xây dựng để cắt đứt tuyến đường cung cấp lương thực của các chiến sỹ du kích Boer do tầng lớp nông dân và gia đình của họ tiếp viện.

Trước đó, Thổ Nhĩ Kỳ và đế chế Austro-Hungary cũng đã thành lập các trại tập trung trong suốt Thế chiến Thứ Nhất như một hình thức diệt chủng đối với người Armenia và Xla-vơ. Nga cũng không phải một ngoại lệ. Trong nửa đầu của lịch sử Xô-viết, trại Gulag được sử dụng để cách ly những phần tử chính trị phản động. Không chỉ vậy, nó còn là một cơ chế kinh tế hiệu quả được sử dụng để xây dựng các cơ sở hạ tầng quan trọng như đường sắt, kênh đào....

Tuy nhiên, trên hết các trại tập trung của Đức được tổ chức tốt hơn và theo đuổi những mục đích phi nhân đạo và tàn ác hơn cả. Đức Quốc xã bắt đầu xây dựng các trại tập trung ngay sau khi lên cầm quyền năm 1933, và đã trở nên đặc biệt khét tiếng tàn ác trong Thế chiến thứ Hai (1939-1945).

Trại tập trung của Đức Quốc xã được chia làm hai nhóm, trại lao động cải tạo và trại chết.

Trong các trại lao động, hàng triệu tù nhân đã phải làm việc để sản xuất ra các nhu yếu phẩm Đức cần để phục vụ chiến tranh. Nhiều người trong số họ đã thiệt mạng vì lao động quá nặng nhọc và những cách hành xử phi nhân đạo của quản trại.

Sự huỷ diệt chính là mục đích của trại chết, nơi mà “kẻ bề dưới”, đặc biệt là người Do Thái, người Gipxi (Ấn Độ), người Xla-vơ, người Xô-Việt và bất cứ ai không phải là “người Aryan” (theo thuật ngữ của Đức Quốc xã) đều bị đàn áp dã man.

Hơn 3 triệu trong số 6 triệu người Do Thái châu Âu và Xô-viết cùng với 4 triệu người Nga, hàng trăm nghìn người Xô-viết khác cũng bị sát hại tại đây.

Trong cỗ máy huỷ diệt khổng lồ của Đức Quốc xã, các tù nhân đã bị bắn, đầu độc và tra tấn cho tới chết hoặc họ đã phải bỏ mạng trong các phòng thí nghiệm y học vô nhân đạo. Khi cuộc chiến kết thúc, một số trại lao động trong đó có Buchewald cũng trở thành các trại huỷ diệt.

Đức Quốc xã rất ghét các tù nhân Do Thái, người Gipxi và Xô-viết đặc biệt là người Nga.

Những “kẻ thù của đế chế Đức” không chỉ bị giết tại các trại tập trung của Đức mà còn bị sát hại tại các trại tù ở các quốc gia đồng minh của chúng, đặc biệt là trại Jasenovac ở Croatia và Salaspils ở Latvia. Ngoài ra, nhiều người còn bị giết hại dã man tại các trại tù binh chiến tranh của quân đội Đức.

Tuy nhiên, những quân nhân phương Tây bị giam giữ trong các điều kiện nhân đạo hơn so với các tù binh Nga vì các quốc gia này tuân theo các hiệp định của quốc tế. Những người "nối nghiệp" Đức Quốc xã thường nói rằng sở dĩ các tù nhân Xô-viết bị đối xử tàn nhẫn hơn vì Liên bang Xô-viết không chịu ký Hiệp định Geneva năm 1929 về vấn đề Đối xử với Tù nhân Chiến tranh.

Giai đoạn cuối cùng của cuộc chiến là giai đoạn thế giới phải chứng kiến cảnh tù nhân bị đối xử tàn bạo nhất. Đức Quốc xã bắt đầu những cuộc hành hình hàng loạt trong một nỗ lực nhằm giấu giếm tội ác.

Mặc dù sau cuộc chiến, tội ác của Đức Quốc xã đã được đưa lên toà án Nuremberg xét xử và các phần tử chính của đế chế này đã bị xử tử. Tuy nhiên, thật không may khi ý tưởng về những trại tập trung kiểu này không hề biến mất cùng sự tan rã của Đế chế Đức thứ ba mà những nhà tù được coi là địa ngục trần gian như Guantanamo, Abu Ghraib vẫn còn tồn tại cho đến thế kỷ này.

(theo RIA, Moscow News) & (Theo VNMEDIA)